Kültüre Duyarlı Eğitim Yaklaşımıyla Öğrencilerde Güven Oluşumu: Hayat Bilgisi Örneği
DOI:
https://doi.org/10.33308/26674874.2025393976Anahtar Kelimeler:
Kültüre Duyarlı Eğitim- Hayat Bilgisi- Güven Oluşumu- Eylem Araştırması- Kültürel ÇeşitlilikÖzet
Bu araştırmanın amacı, kültüre duyarlı eğitim yaklaşımıyla öğrenciler arasındaki arkadaşlık ilişkilerin geliştirilmesi ve güven oluşumunun sağlanmasıdır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması kullanılmıştır. Araştırmanın uygulamaları 2023-2024 eğitim-öğretim yılının birinci döneminde, alt sosyoekonomik düzeye sahip bölgede yer alan bir devlet ilkokulunda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle seçilen ikinci sınıf düzeyinde öğrenim gören 12’si göçmen toplam 31 öğrenci, oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri; öğrenci görüşme formu, araştırmacı öğretmen günlükleri, öğrenci ürünleri gibi çeşitli veri toplama araçları kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Verilerin kodlanması aşamasında metinler dikkatle okunarak; arkadaşının yardım edeceğine inanma, ortak yönleri fark etme, arkadaşını tanıma, farklılıklara yönelik saygı geliştirme, arkadaşlarına yönelik olumlu ifade ve davranış geliştirme ve arkadaşlarına yönelik güven duygusunun gelişmesi şeklinde kodlamalar oluşturulmuştur. Temalara indirgeme aşamasında birbiriyle ilişkili kodlar belli başlıklar altında toplanarak güven oluşumu, arkadaşlık ilişkileri ve ön yargıları kırma şeklinde temalar oluşturulmuştur. Araştırmanın sonunda, kültüre duyarlı eğitim yaklaşımının öğrenme ve öğretme sürecine olumlu etkileri olduğu görülmüştür. Bu bağlamda kültüre duyarlı eğitim yaklaşımıyla yürütülen Hayat Bilgisi derslerinde; öğrencilerin kendilerini ana dillerinde ifade etme konusunda isteklilik gösterdikleri, farklı kültürlere sahip öğrencilere yönelik saygı geliştirdikleri, birbirlerine yönelik olumlu ifadelerde bulundukları ve buna yönelik davranışlar gösterdikleri söylenebilir. Bulgulardan hareketle Hayat Bilgisi dersi ve diğer derslerin kültüre duyarlı eğitim yaklaşımıyla işlenebileceği ve öğrencilerin kültürel farklılıklarının derslerde birer kaynak olarak kullanılabileceği önerilmiştir.
İndirmeler
Referanslar
Arslan, Ü., & Ergül, M. (2022). Mülteci öğrencilerin eğitimlerinde yaşadıkları sorunlar: öğretmenlerin perspektifinden bir delphi çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (54), 1-31. DOI: https://doi.org/10.9779/pauefd.820780
Atik, S., & Aykaç, N. (2019). Hayat bilgisi öğretim programlarının değerlendirilmesi (1926-2018). Trakya Eğitim Dergisi, 9(4), 708-722. DOI: https://doi.org/10.24315/tred.520314
Baş, M., Molu, B., Tuna, H. İ., & Baş, İ. (2017). Göç eden ailelerin sosyo-kültürel ve ekonomik değişiminin kadın ve çocuk yaşamına etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1680-1693.
Başar, M., Akan, D., & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1571-1578. DOI: https://doi.org/10.24106/kefdergi.427432
Batmaz, O. (2022). Sınıf öğretmenlerinin gözünden Hayat Bilgisi ders kitapları. TEBD, 20(2), 342-367. DOI: https://doi.org/10.37217/tebd.1047431
Bayram, F. B. (2024). İkinci dil olarak Türkçenin öğretiminde kültüre duyarlı öğrenme ortamlarının sınıf içi süreçlere yansımaları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
Boat, A., Holquist, S., & Redmond, N. (2024). Student‐teacher developmental relationships: A mechanism through which culturally responsive school environments promote positive outcomes for students of color. Psychology in the Schools. 62(2), 584-606. DOI: https://doi.org/10.1002/pits.23340
Cannon, L. W. (1990). Fostering positive race, class, and gender dynamics in the classroom. Women's Studies Quarterly, 18(1/2), 126-134.
Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (34), 27-40.
Cruz Diaz, A. (2025). Bridging cultures and classrooms: enhancing immigrant student success through differentiated instruction and social-emotional learning [Senior Thesis]. Dominican University of California. DOI: https://doi.org/10.33015/dominican.edu/2025.LCS.ST.01
Ergün, N. (2022). Göçmen Öğrencilerin uyumlarında temasın rolü. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1519-1550. DOI: https://doi.org/10.48146/odusobiad.1103431
Ergün, Ö. R., & Tomul, E. (2017). Sınıf öğretmenlerinin anadili farklı öğrenciler ile yaşadıkları sorunlar. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 5(3), 66-77. DOI: https://doi.org/10.59062/ijpes.1590247
Gay, G. (2002). Culturally responsive teaching in special education for ethnically diverse students: Setting the stage. International Journal of Qualitative Studies in Education, 15(6), 613-629. DOI: https://doi.org/10.1080/0951839022000014349
Gay, G. (2015). The what, why, and how of culturally responsive teaching: International mandates, challenges, and opportunities. Multicultural Education Review, 7(3), 123-139. DOI: https://doi.org/10.1080/2005615X.2015.1072079
Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Ectj, 29(2), 75-91. DOI: https://doi.org/10.1007/BF02766777
Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Ectj, 30(4), 233-252. DOI: https://doi.org/10.1007/BF02765185
Gündoğan, A. (2020). İlkokul öğrencilerinin gözünden hayat bilgisi dersi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1), 31-53. DOI: https://doi.org/10.18039/ajesi.681910
Güzelergene, E. S., & Tanrıöğen, A. (2022). Dönüştürücü misyonu ile kültürel değerlere duyarlı öğretmenler. Ş. Poyrazlı (Ed.), Eğitimde kültürel gruplara ilişkin güncel araştırmalar içinde (ss.48-66). Anı.
Harriott, W. A., & Martin, S. S. (2004). Using culturally responsive activities to promote social competence and classroom community. Teaching Exceptional Children, 37(1), 48-54. DOI: https://doi.org/10.1177/004005990403700106
Hodgkinson, H. L. (1957). Action research--a critique. The Journal of Educational Sociology, 31(4), 137-153. DOI: https://doi.org/10.2307/2264741
Johnson, L. S. (2003). The diversity imperative: building a culturally responsive school ethos. Intercultural Education, 14(1), 17-30. DOI: https://doi.org/10.1080/1467598032000044629
Karakoç, C., Gündoğdu, K., & Aydın, G. (2024). Suriyeli göçmen öğrencilerin türkçe öğrenme süreçlerinin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(43), 2570-2600. DOI: https://doi.org/10.35675/befdergi.1463056
Kılınç, Ş. (2021). Kültüre duyarlı farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının öğrencilerin empati becerilerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
Kılınç, Ş., & Sözer, M. A. (2022). Kültüre duyarlı farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının öğrencilerin empati becerilerine etkisi. Journal of Academic Social Science Studies, 15(90), 23-50. DOI: https://doi.org/10.29228/JASSS.57369
Kostyukova, T. A., Marchukova, S. M., Shaposhnikova, T. D., Zianshina, R. I., A Kostyukova, T., M Marchukova, S., & Zianshina, R. (2017). Forming youth’s sense of social cohesion and trust by multicultural education. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences, (28), 372-378. DOI: https://doi.org/10.15405/epsbs.2017.08.44
Kotluk, N., & Kocakaya, S. (2018). Türkiye için alternatif bir anlayış: kültürel değerlere duyarlı eğitim. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 749-789. DOI: https://doi.org/10.23891/efdyyu.2018.86
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı. https://mufredat.meb.gov.tr
Nayır, F. (2020). Kültürel değerlere duyarlı eğitim. Anı yayıncılık.
Odu, Q. E. (2024). Peacebuilding in multicultural societies: managing diversity for sustainable peace. IIARD Journal of Business and African, 10(2), 1-7.
Pehlivan-Yılmaz, A. (2019). Sosyal bilgiler dersinde kültüre duyarlı eğitim uygulamaları: mülteci öğrencilerle etkileşim [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
Rengi, Ö. (2023). Çokkültürlü eğitim ortamlarında kültüre duyarlı sınıf yönetimi. Journal of Elementary Education: Theory and Practice (JELEDU), 1(1), 53-82.
Rengi, O., & Polat, S. (2019). Practices related to cultural diversity in schools and students' views about these practices: Stuttgart, Baden-Wurttemberg, Germany. Education and Science, 44(197), 239-260. DOI: https://doi.org/10.15390/EB.2019.7613
Şahin, M., & Doğan, Y. (2018). Suriyeli öğrencilerin bulunduğu sınıflarda Fen Bilimleri öğretiminde karşılaşılan sorunlar: Nitel bir çalışma. International Journal of Scholars in Education, 1(1), 13-33.
Sakız, H. (2016). Göçmen çocuklar ve okul kültürleri: bir bütünleştirme önerisi. Göç Dergisi (GD), 3(1), 65-81. DOI: https://doi.org/10.33182/gd.v3i1.555
Saksena, A., & Majumdar, A. J. (2002). Ethnicity and confidence building in multicultural societies: lessons from Indian and Canadian experiences. Jadavpur Journal of International Relations, 6(1), 9-18. DOI: https://doi.org/10.1177/0973598402110002
Şenel, M. (2024). An investigation of private school psychological counseling and guidance teachers' views on immigrant students. Shanlax International Journal of Education, 12(3), 72-85. DOI: https://doi.org/10.34293/education.v12i3.7225
Şentürk, C. (2017). İlkokulda uygulanan farklılaştırılmış öğretim programının etkililiğinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Sözer, M. A., & Işıker, Y. (2021). Suriyeli öğrencilerin eğitiminde öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 183-200. DOI: https://doi.org/10.31592/aeusbed.803095
Tosun, A., & Yorulmaz, A. (2024). Uyum ve barış kültürü için kültürlerarası eğitim: bir uygulamanın yansımaları. Hitit İlahiyat Dergisi, 23(2), 991-1014. DOI: https://doi.org/10.14395/hid.1509585
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin yayıncılık.
Yılmaz, E., & Karataş, K. (2023). Öğretmen adaylarının kapsayıcı öğretmen özelliklerine yönelik görüşleri ve kültürel çeşitlilik algıları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 11(2), 223-237.
Young, R. L., & Tran, M. T. (2001). What do you do when your students say" ı don't believe in multicultural education?”. Multicultural Perspectives, 3(3), 9-14. DOI: https://doi.org/10.1207/S15327892MCP0303_3
Yüncü, S., & Akgül, E. (2023). An Action Research on Strengthening the Communication Skills of Foreign Children in the Context of Culturally Sensitive Education. Theory and Practice in Child Development, 3(1), 70-85. DOI: https://doi.org/10.46303/tpicd.2023.5
Yurdakul, A., & Tok, T. N. (2018). Öğretmen gözüyle göçmen/mülteci öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 46-58.
Zolfaghari, B., & Madjdi, F. (2022). Building trusting multicultural organizations: Rethinking the influence of culture on interpersonal trust development in the workplace. Journal of International Management, 28(4), 100944. DOI: https://doi.org/10.1016/j.intman.2022.100944
Zulkifli, Z., Anal, A., Idris, I., & Ramli, R. (2025). Cultural sensitivity in the implementation of integrated special education programs in chinese national type schools: An analysis. International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 14(1), 235-245. DOI: https://doi.org/10.6007/IJARPED/v14-i1/24128
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Birgül Şahin- Leyla Akcan- Emrullah Akcan
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Sisteme yüklemiş olunan makalenin kapsamı, sunduğu bulgular ve sonucu ve yorumları konusunda Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Sahibi, Editör, Editör Yardımcısı, Hakemler ve Editör Kurulu'nun hiçbir sorumluluk taşımadığını kabul ederim.
Makalenin özgün olduğunu, herhangi bir başka dergiye yayımlanmak üzere gönderilmediği, daha önce yayımlanmadığını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Editörlüğü'ne beyan ederim.
Başlığı belirtilen makalenin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasının 22. maddesi gereğince çoğaltma, 23. maddesi gereğince yayma ve 25. maddesi gereğince her türlü taşıyıcı materyal üzerinde veya elektronik ortamda kamuya iletim haklarını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisine karşılıksız, koşulsuz ve süresiz olarak devredildiği, makale ile ilgili devredilen hakların dilediği zaman, mekan ve koşullarda kullanmaya Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisinin yayıncısı olarak İstanbul Kültür Üniversitesi'nin yetkili kılınacağını onaylarım.
