Okul Öncesi Öğretmenleri İçin Öğretim Stratejileri ve Yöntemleri Öz Yeterlilik Ölçeği’nin Geliştirilmesi
DOI:
https://doi.org/10.33308/26674874.2025391817Anahtar Kelimeler:
Öz-Yeterlilik- Okul Öncesi Öğretmeni- Öğretim- Yöntem- StratejiÖzet
Eğitim öğretim sürecinde kullanılan öğretim stratejileri ve yöntemleri eğitimdeki başarı ve kalite üzerinde en önemli etkenlerden biridir. Bunların kullanılmasında en önemli faktörlerden biri de öğretmenlerin sahip olduğu öz yeterlilik inançlarıdır. Bu araştırmada okul öncesi eğitimde kullanılan öğretim stratejileri ve yöntemlerine ilişkin öğretmenlerin öz yeterliliklerini belirleyecek bir ölçeğin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ölçeğin geliştirilmesi sürecinde ilk olarak 54 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Ölçeğin yapı geçerliliği için 250 okul öncesi öğretmeninden toplanan verilerle Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA), 260 okul öncesi öğretmeninden elde edilen verilerle de Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmıştır. AFA sonucunda 28 madde 9 alt boyutta toplanmıştır. Bu dokuz faktörlü yapı toplam varyansın %73,22’sini açıklamıştır. Belirlenen bu model DFA ile test edilmiş ve hesaplanan uyum değerlerinin iyi uyum gösterdikleri bulunmuştur. Ölçeğin alt boyutlarına ilişkin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ,745 ile ,873 aralığındayken ölçeğin genel toplamına ilişkin iç tutarlılık katsayısı ,923 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca, ölçeğin her bir alt boyutunun ve ölçeğin genel toplam puanlarına ilişkin alt ve üst %27’lik grupların ortalamaları arasında anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, ‘Okul Öncesi Öğretmenleri İçin Öğretim Stratejileri ve Yöntemleri Öz Yeterlilik Ölçeği’ geçerli ve güvenilir bir veri toplama aracı olarak kabul edilebilir. Bu ölçeğin, okul öncesi öğretmenlerinin öğretim stratejileri ve yöntemlerine ilişkin öz yeterliliklerinin belirlenmesinde kullanılacak ilk ölçek olmasından dolayı öğretmen öz yeterliliklerinin iyileştirilmesine yönelik çalışmalarla okul öncesi eğitim sınıflarındaki eğitimin niteliğinin artırılmasına katkıda bulunması beklenmektedir.
İndirmeler
Referanslar
Alkan, C., & Kurt, M. (2021). Özel öğretim yöntemleri, disiplinlerin öğretim teknolojisi. Anı Yayıncılık.
Arseven, A. (2016). Öz yeterlilik: Bir kavram analizi. Electronic Turkish Studies, 11(19), 63-80. DOI: https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.10001
Arslan, Ü. (2007). Okul öncesinde temel becerilerin ve sosyal davranışların kazandırılması. G. Haktanır (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (s. 205-230). Anı Yayıncılık.
Arslan, E. (2017). Self-efficacy as predictor of collective self-efficacy among preschool teachers in Turkey. Educational Research and Reviews, 12(8), 513-517. DOI: https://doi.org/10.5897/ERR2017.3222
Aykaç, N. (2018). Öğretim ilke ve yöntemleri. Pegem Akademi.
Ayre, C., & Scally A. J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: revisiting the original methods of calculation. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47(1), 79–86. DOI: https://doi.org/10.1177/0748175613513808
Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). Academic Press.
Byrne, B. M. (2011). Structural equation modeling with AMOS Basic concepts, applications, and programming (Multivariate Applications Series). Routledge.
Buldur, A., & Alisinanoğlu, F. (2020). Okul öncesinde fen eğitimine yönelik öz yeterlilik ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(1), 512-520. DOI: https://doi.org/10.24106/kefdergi.3704
Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
Ceyhan, S. (2021). Öğretim yöntemlerini sınıflandırma ve öğretim yöntemleri. F. Dursun ve A. Alkan (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (1. Baskı) içinde (s.180-200). Pegem Akademi.
Cücük, E., Kara, K., Şiraz, F., & Bay, E. (2018). Etkili Öğretim Stratejileri Ölçeği'nin geliştirilmesi (EÖSÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 1181-1198. DOI: https://doi.org/10.17755/esosder.375013
Çelik, N., & Daşcan, Ö. (2019). Son değişikliklerle okul öncesi eğitimi programı ve etkinlik kitabı. Anı Yayıncılık.
Demirel, Ö. (2012). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı. Pegem yayıncılık.
Dirik, M. Z. (2015). Eğitim programları ve öğretim yöntem ve teknikleri (2.Baskı) Pegem Akademi.
Doğan Güldenoğlu, B. N. (2017). Çocuk edebiyatı kitaplarındaki yetişkin ve çocuk karakterlerin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(4), 4768-4780. DOI: https://doi.org/10.14687/jhs.v14i4.5083
Duman, B. (2015). Öğretim ilke ve yöntemleri. Anı Yayıncılık
Duman, T., & Ünal, D. P. (2019) Öğretim ilke ve yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları.
Fırat Durdukoca, Ş., Yardımcıel, E., Beşeren, H., & Özbek, S. (2017). Öğretmen adaylarının öğretim tekniklerini seçme yeterliklerine ilişkin algı ölçeği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 397-411. DOI: https://doi.org/10.17755/esosder.304682
Dursun, F. (2021). Öğretim ile ilgili temel kavramlar. F. Dursun ve A. Aykan (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (1. Baskı) içinde (s.4-15). Pegem Akademi. DOI: https://doi.org/10.14527/9786257582827
Elaldi, S., & Yerliyurt, N. S. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inançları ve tutumları. Eğitim Araştırmaları ve İncelemeleri, 11(7), 345-357.
Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS. Sage Publication.
Gökalp, M. (2019). Öğretim ilke ve yöntemleri. (4. Baskı). Pegem Akademi. DOI: https://doi.org/10.14527/9786053184713
Gömleksiz, M. N., & Serhatlıoğlu, B. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarına ilişkin görüşleri. Electronic Turkish Studies, 8(7), 201-221. DOI: https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.5336
Görmez, E., & Merey, Z. (2021). Öğretim stratejileri. A. Uzunöz ve V. Aktepe (Ed.), Özel öğretim yöntemleri (3. Baskı) içinde (s.174-194). Pegem Akademi. DOI: https://doi.org/10.14527/9786052411803.06
Günşen, G., & Uyanık, G. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimi öz-yeterlilik inancı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Eurasian Journal of Teacher Education, 1(1), 1-24.
Gürbüz, S. (2019). Amos ile yapısal eşitlik modellemesi. Seçkin.
Heslin, P. A., & Klehe, U. C. (2006). Self-efficacy. In S. G. Rogelberg (Ed), Encyclopedia of industrial/organizational psychology, (p. 705-708). Sage Publication.
Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
Jacobsen, D., Eggen, P., Kauchak, D., & Dulaney, C. (1985). Methods for teaching: A skills approach. Merrill Publish Company.
Kanadlı, S. (2019). Öğretim teknikleri. T. Yanpar Yelken (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (5. Baskı) içinde (s.223-256). Anı Yayıncılık.
Kaya, İ. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin öz yeterlik inançlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 345-363. DOI: https://doi.org/10.26466/opus.530330
Keleş, O., Sığırtmaç, A. D., & Dikici, A. (2019). Okul öncesi kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin öz yeterlilik (algı) ölçeği geçerlik güvenirlik çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 193-210. DOI: https://doi.org/10.17152/gefad.376966
Kuru, N. (2020). Erken çocukluk eğitiminin tanımı, kapsamı ve önemi. G. Haktanır (Ed.), Erken çocukluk eğitimine giriş (2. Baskı) içinde (s.9-6). Anı Yayıncılık. DOI: https://doi.org/10.14527/9786052414279.01
Koç, C. (2014). Öğrenci merkezli öğretim yöntem ve tekniklerini kullanmaya yönelik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 150-170. DOI: https://doi.org/10.17755/esosder.00089
Koç, F., & Sak, R. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki etkinliklere yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 43-71.
Koç, F., Sak, R., & Kayri, M. (2015). Okul öncesi eğitim programındaki etkinliklere yönelik öz-yeterlik inanç ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik analizi. İlköğretim Online, 14(4), 1416-1427. DOI: https://doi.org/10.17051/io.2015.50571
Kostelnik, M. J., Soderman, A. K., Whiren, A. P., & Rupiper, M. L. (2018). Guiding children’s social development and learning: Theory and skills. Cengage.
Koyuncu, İ., & Kılıç, A. F. (2019). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanımı: Bir doküman incelemesi. Eğitim ve Bilim, 44(198), 361-388.
Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
Lenox, M. F. (2000). Storytelling for young children in a multiculturel world. Early Childhood Educational Journal, 28(2), 97-103. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1009599320835
MacNaughton, G., & Willams, G. (2004). Teaching young children: Choices in theory and practice. Open University Press.
Marcoulides, G., & Schumacher, R. (2001). New developments and techniques in structural equation modeling. Lawrence Erlbaum Assocıates, Publishers. DOI: https://doi.org/10.4324/9781410601858
Masnan, A. H., Zainudin, N. A. S., & Anthony, N. E. (2018). Development of a quality teaching model for preschool teachers. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8(6), 1321-1330. DOI: https://doi.org/10.6007/IJARBSS/v8-i6/5268
Mertoğlu, E. (2010). Müzikle öğretim. R. Zembat (Ed.), Okul öncesinde özel öğretim yöntemleri (1. Baskı) içinde (s.367-404). Anı Yayıncılık.
Morrison, G. S. (2021). Early childhood education today. Pearson Publication.
National Association for the Education of Young Children. (2009). Developmentally appropriate practice in early childhood programs serving children from birth through age 8. https://www.naeyc.org/sites/default/files/globally-shared/downloads/PDFs/resources/position-statements/PSDAP.pdf
Ocak, G., Ocak, İ., Yılmaz, M., & Mergen, H. H. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin öğretim yöntem ve tekniklerine yönelik tutumları. İlköğretim Online, 11(2), 504-519.
O’loughlin, M. (1992). Rethinking science education; beyond Piagetian constructivism toward a socicultural modal of teaching and learning. Journal of Research in Science Education, 29(8), 791-820. DOI: https://doi.org/10.1002/tea.3660290805
Oral, E. (2017). Examination of pre-school teachers’ self-efficacy beliefs and self-efficacy regarding gifted education. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 5(4), 49-58. DOI: https://doi.org/10.17478/JEGYS.2017.69
Orçan, F. (2018). Exploratory and confirmatory factor analysis: which one to use first?. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 9(4), 413-421. DOI: https://doi.org/10.21031/epod.394323
Öztutgan, Z. (2017). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarına Yönelik Müziksel Öz-Yeterlik İnanç Ölçeği geliştirme çalışması. JASSS The Journal of Academic Social Science Studies, 3(61), 47-59. DOI: https://doi.org/10.9761/JASSS7313
Pallant, J. (2016). SPSS Survival Manual. A step by step guide to data analysis using IBM spss. Open University Press.
Senemoğlu, N. (2021). Gelişim, öğrenme ve öğretim, kuramdan uygulamaya. Anı Yayıncılık.
Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Taylor & Francis. DOI: https://doi.org/10.4324/9781410610904
Slavin, R. E. (1990). Research on cooperative learning: Consensus and controversy. Educational leadership, 47(4), 52-54.
Sünbül, A. M., & Arslan, C. (2006). A research on teacher self-efficiency Scale development. Eskisehir Osmangazi University Journal of Social Science, 7(2), 217-231.
Şeker, P. T., & Alisinanoğlu, F. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin matematik eğitimine yönelik inanç ve öz yeterlilikleri ile demografik özelliklerinin 48-60 aylık okul öncesi çocukların matematik becerilerine etkisinin incelendiği bir araştırma. Yaratıcı Eğitim, 6(3), 405-414.
Şenol, F. B., & Ergün, M. (2015). Okul öncesi öğretmen adayları ile okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmen öz yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(3), 297-315. DOI: https://doi.org/10.5578/keg.8972
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Allyn and Bacon.
Yurt Tarakçı, Ö. (2020). Okul öncesi eğitimde değerlendirme. M. Toran (Ed.), Okul öncesi eğitimde program, temel bileşenler ve uygulamalar (1. Baskı) içinde (s.111-128). Pegem Akademi.
Tepe, D., & Demir, K. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançları ölçeği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 137-158.
Tepe, D. (2011). Okulöncesi öğretmenlerinin öz yeterlik inançlarını belirleme ölçeği geliştirme [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
Tok, Ş. (2021). Öğretme-öğrenme strateji ve modelleri. Ahmet Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (13. Baskı) içinde (s.142-171). Pegem Akademi. DOI: https://doi.org/10.14527/9786053188070.04
Toran, M., Mart, M., & Özden, B. (2024). Okul öncesi öğretmeni mesleki öz yeterlilik ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yaşadıkça Eğitim, 38(1), 88-104. DOI: https://doi.org/10.33308/26674874.2024381664
Uzoğlu, M. (2023). Öğretim yöntemleri. M. Şanal ve B. Çetinkaya (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (1. Baskı) içinde (s.133-145). Pegem Akademi.
Üredi, L. (2021). Öğretim ilke ve yöntemleri. A. Uzunöz ve V. Aktepe (Ed.), Özel öğretim yöntemleri Cilt1. (3. Baskı) içinde (s.197-223). Pegem Akademi. DOI: https://doi.org/10.14527/9786052411803.07
Wang, J., & Wang, X. (2012). Structural equation modeling: Applications using Mplus: Methods and applications. John Wiley & Sons. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118356258
Waltz, C. F., Strcikland, O. L., & Lenz, E. R. (2010). Measurement in nursing and health research. Springer Publishing Company.
Yalçın, V., & Uzun, H. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin öğretim yöntem ve teknikleri kullanma düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Kilis ve Gaziantep ili örneği). Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(2), 42-54.
Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
Yeşil, R., & Yeşil, S. (2014). Öğretim ilke ve yöntemleri. Sonçağ Yayınları.
Yıldız, G. (2017). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarına Yönelik Müzik Eğitimi Öz-Yeterlik İnancı Ölçeğinin geliştirilmesi. IV. International Eurasian Educational Research Congress içinde (s.1071-1073). Denizli: Pamukkale Üniversitesi. DOI: https://doi.org/10.20875/makusobed.298242
Yurdakul, B. (2015). Öğretim strateji, yöntem ve teknikleri. E. Altun (Ed.), Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitim bölümleri için Özel öğretim yöntemleri I-II (2. Baskı) içinde (s.57-126). Pegem Akademi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ramazan Sak- Leyla Dayan

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Sisteme yüklemiş olunan makalenin kapsamı, sunduğu bulgular ve sonucu ve yorumları konusunda Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Sahibi, Editör, Editör Yardımcısı, Hakemler ve Editör Kurulu'nun hiçbir sorumluluk taşımadığını kabul ederim.
Makalenin özgün olduğunu, herhangi bir başka dergiye yayımlanmak üzere gönderilmediği, daha önce yayımlanmadığını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Editörlüğü'ne beyan ederim.
Başlığı belirtilen makalenin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasının 22. maddesi gereğince çoğaltma, 23. maddesi gereğince yayma ve 25. maddesi gereğince her türlü taşıyıcı materyal üzerinde veya elektronik ortamda kamuya iletim haklarını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisine karşılıksız, koşulsuz ve süresiz olarak devredildiği, makale ile ilgili devredilen hakların dilediği zaman, mekan ve koşullarda kullanmaya Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisinin yayıncısı olarak İstanbul Kültür Üniversitesi'nin yetkili kılınacağını onaylarım.