Okul Öncesi Öğretmenlerinin Şiddetsiz İletişim Kullanmaya İlişkin Görüşleri: Fenomenolojik Bir Çalışma
DOI:
https://doi.org/10.33308/26674874.2025391788Anahtar Kelimeler:
Okul Öncesi Öğretmeni- Çocuk- İletişim- Şiddetsiz İletişimÖzet
Bu araştırma, okul öncesi öğretmenlerinin, eğitim süreçlerinde şiddetsiz iletişim kullanma durumları hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çocuğun iletişim dilinin şekillendiği erken çocukluk döneminde, okul öncesi öğretmenlerinin şiddetten arındırılmış bir dil kullanması gereklidir. Bu açıdan bakıldığında okul öncesi öğretmenlerinin şiddetsiz iletişim hakkındaki düşünceleri ve mesleki deneyimleri önemlidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomonoloji deseni kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla odak grup görüşmesi yapılan bu araştırmada, görüşme yapılan öğretmenler amaçlı örneklem türlerinden ölçüt örneklem yöntemiyle belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında, Gaziantep il, ilçe merkezleri ve köylerinde bulunan resmi okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan 18 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle incelenerek, elde edilen bulgular yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin çocuklarla iletişim kurarken genel olarak kendilerini yeterli buldukları görülmüştür. Fakat şiddetsiz iletişim algılarının yeterli düzeyde olmadığı ve bu becerileri kısmi olarak kullandıkları görülmüştür. Öğretmenlerin iletişim konusundaki tutum ve davranışlarının çalıştıkları bölgenin sosyoekonomik durumuna göre farklılık gösterdiği sonucuna varılmıştır.
İndirmeler
Referanslar
Akyavuz, E. K. (2019). İlkokul öğrencilerinin sergiledikleri istenmeyen davranışlar. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 30–40.
Al Mufidah, W., Maningtyas, R. D. T., & Iriyanto, T. (2023). The influence of the social environment in preschool on early childhood development. Proceeding of the International Conference on Multidisciplinary Research, 1(1), 112–122.
American Psychological Association. (1993). Report of the APA Commission on Violence and Youth. APA. https://www.apa.org/pubs/reports/violence-youth
Arabacı, N., & Ömeroğlu, E. (2013). 48–72 aylık çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletişimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 41–53.
Auwarter, A. E., & Aruguete, M. S. (2008). Effects of student gender and socioeconomic status on teacher perceptions. The Journal of Educational Research, 101(4), 243–246. DOI: https://doi.org/10.3200/JOER.101.4.243-246
Baesler, E. J., & Lauricella, S. (2014). Teachpeace: Assessing instruction of the nonviolent communication and peace course. Journal of Peace Education, 11(1), 46–63. DOI: https://doi.org/10.1080/17400201.2013.777899
Baker, J. A., Grant, S., & Morlock, L. (2008). The teacher-student relationship as a developmental context for children with internalizing or externalizing behavior problems. School Psychology Quarterly, 23(1), 3–15. DOI: https://doi.org/10.1037/1045-3830.23.1.3
Balay, Y. R., & Sağlam, D. M. (2008). Sınıf içi olumsuz davranışlara ilişkin öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 1–24.
Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi Yayıncılık.
Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231–274.
Başaran, S., Gökmen, B., & Akdağ, B. (2014). Okul öncesi öğrencilerinin okula uyum sürecinde öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 197–223.
Berry, D., & O’Connor, E. (2010). Behavioral risk, teacher–child relationships, and social skill development across middle childhood: A child-by-environment analysis of change. Journal of Applied Developmental Psychology, 31(1), 1–14. DOI: https://doi.org/10.1016/j.appdev.2009.05.001
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
Chaplin, T. M., & Aldao, A. (2013). Gender differences in emotion expression in children: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 139(4), 735–765. DOI: https://doi.org/10.1037/a0030737
Connor, J. M., & Killian, D. (2012). Connecting across differences: Finding common ground with anyone, anywhere, anytime. Puddle Dancer Press.
Cottone, E. A., Mashburn, A., & Rimm-Kaufman, S. E. (2008). Relationships between teachers and preschoolers who are at risk: Contribution of children’s language skills, temperamentally based attributes, and gender. Early Education and Development, 19(4), 600–621. DOI: https://doi.org/10.1080/10409280802231021
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (Çev. M. Bütün & S. B. Demir). Siyasal Kitabevi.
Cui, Z., Valcke, M., & Vanderlinde, R. (2016). Empirical study of parents' perceptions of preschool teaching competencies in China. Open Journal of Social Sciences, 4, 1–7. DOI: https://doi.org/10.4236/jss.2016.42001
Cüceloğlu, D., & Erdoğan, İ. (2020). Öğretmen olmak bir can’a dokunmak. Final Kültür Sanat Yayınları.
Çağdaş, A., & Şahin Seçer, Z. (2015). Anne-baba eğitimi. Eğiten Kitap.
Çokluk, Ö., Yılmaz, K., & Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: Odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 95–107.
Dereli, E. (2016). Öğretmen-çocuk ilişkisinin çocukların sosyal yetkinlik-davranışları, sosyal problem çözme becerilerini yordaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 70–87. DOI: https://doi.org/10.21764/efd.95967
Dobbs, J., Arnold, D. H., & Doctoroff, G. L. (2004). Attention in the preschool classroom: The relationships among child gender, child misbehavior, and types of teacher attention. Early Child Development and Care, 174(3), 281–295. DOI: https://doi.org/10.1080/0300443032000153598
Downs, A., & Strand, P. (2008). Effectiveness of emotion recognition training for young children with developmental delays. Journal of Early and Intensive Behavior Intervention, 5(1), 75–89. DOI: https://doi.org/10.1037/h0100411
Durmuşoğlu Saltalı, N., & Deniz, M. E. (2010). Duygu Eğitimi Programı’nın okul öncesi eğitime devam eden altı yaş çocuklarının duygusal becerilerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2105–2140.
Džaferović, M. (2018). The effects of implementing a program of nonviolent communication on the causes and frequency of conflicts among students. Teme-Časopis za Društvene Nauke, 42(1), 57–74.
D'Zurilla, T. J., Nezu, A. M., & Maydeu-Olivares, A. (2004). Social problem solving: Theory and assessment. In E. C. Chang, T. J. D'Zurilla, & L. J. Sanna (Eds.), Social problem solving: Theory, research, and training (pp. 11–27). American Psychological Association. DOI: https://doi.org/10.1037/10805-001
Ersan, C. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının saldırganlık düzeylerinin duygu ifade etme ve duygu düzenleme açısından incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
Flowers, N. (2007). Pusulacık çocuklar için insan eğitimi kılavuzu (Çev. M. Çulhaoğlu). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Fredriksen, K., & Rhodes, J. (2004). The role of teacher relationships in the lives of students. New Directions for Youth Development, 103, 45–54. DOI: https://doi.org/10.1002/yd.90
Goleman, D. (2016). Duygusal zekâ neden IQ’dan daha önemli. Varlık Yayınları.
Gordon, T. (2014). Etkili öğretmenlik eğitimi (Çev. E. Aksay). Profil Yayıncılık.
Göktaş, İ., & Gülay Ogelman, H. (2019). Okul öncesi eğitimde öğretmen-çocuk ilişkisinin çocukların okula uyum düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisinin incelenmesi. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal, 5(1), 30–42.
Gross, J. (1998). The emerging field of emotion regulation. Review of General Psychology, 2, 271–299. DOI: https://doi.org/10.1037//1089-2680.2.3.271
Halberstadt, A. G., & Lozada, F. T. (2011). Emotion development in infancy through the lens of culture. Emotion Review, 3(2), 158–168. DOI: https://doi.org/10.1177/1754073910387946
Hart, S., & Hodson, V. K. (2019). Şefkatli sınıf: İlişki temelli öğretmenlik ve öğrenme (Çev. B. Ceylan). BBOM Yayınları.
Harvey, S. T., Evans, I. M., Hill, R. V., Henricksen, A., & Bimler, D. (2016). Warming the emotional climate of the classroom: Can teachers' social-emotional skills change? The International Journal of Emotional Education, 8(2), 70–87.
Hazneci, Y. (2012). Oluşturmacı öğretmen iletişim beceri ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğretmenlerinin sınıf içi iletişim becerilerinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
Hergenhahn, B. R., & Olson, M. H. (2001). An introduction to theories of learning. Prentice Hall.
Holder, M. D. (2012). Happiness in children: Measurement, correlates and enhancement of positive subjective well-being. Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-007-4414-1
Hooper, L. (2015). An exploratory study: Non-violent communication strategies for secondary teachers using a quality learning circle approach [Unpublished master dissertation]. University of Canterbury.
Hovland, C. I., Harvey, O. J., & Sherif, M. (1957). Assimilation and contrast effects in reactions to communication and attitude change. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 55(2), 244-252. DOI: https://doi.org/10.1037/h0048480
Huang, Y. (2024). Investigation of the impact of positive and negative parenting on preschool and school-aged children’s emotion regulation. Journal of Education, Humanities and Social Sciences, 26, 812–818. DOI: https://doi.org/10.54097/80sd5a44
Izard, C., Fine, S., Schultz, D., Mostow, A., Ackerman, B., & Youngstrom, E. (2001). Emotion knowledge as a predictor of social behavior and academic competence in children at risk. Psychological Science, 12, 18–23. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9280.00304
Jones, S. (2009). Traditional education or partnership education: Which educational approach might best prepare students for the future? [Unpublished master's dissertation]. San Diego State University.
Juncadella, C. M. (2013). What is the impact of the application of the nonviolent communication model on the development of empathy? Overview of research and outcomes [Unpublished master's dissertation]. University of Sheffield.
Khaleque, A., & Rohner, R. P. (2002). Reliability of measures assessing the pancultural association between perceived parental acceptance-rejection and psychological adjustment: A meta-analysis of cross-cultural and intracultural studies. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33(1), 87–99. DOI: https://doi.org/10.1177/0022022102033001006
Kosenchuk, O. H., & Bakhmat, N. V. (2019). Model of information and communication maintenance of preschool education quality management. Information Technologies and Learning Tools, 69(1), 246–257. DOI: https://doi.org/10.33407/itlt.v69i1.2610
Lisina, M. I. (1985). Child-adults-peers: Patterns of communication. Progress Publishers.
Luckner, A. E., & Pianta, R. C. (2011). Teacher–student interactions in fifth grade classrooms: Relations with children’s peer behavior. Journal of Applied Developmental Psychology, 32, 257–266. DOI: https://doi.org/10.1016/j.appdev.2011.02.010
Masitha, K. D., Anggraeni, N., & Saroinsong, W. P. (2023). Pre-school teachers’ burnout: Examining the relation to the quality of student-teacher interaction. In International Joint Conference on Arts and Humanities (pp. 672–679). DOI: https://doi.org/10.2991/978-2-38476-008-4_72
McCain, D. R. (2014). Stepping back to move forward: How the skills of empathic dialogue support interpersonal communication [Doctoral dissertation]. Northern Arizona University.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
Miller, A. L., Fine, S. E., Gouley, K. K., Seifer, R., Dickstein, S., & Shields, A. (2006). Showing and telling about emotions: Interrelations between facets of emotional competence and associations with classroom adjustment in Head Start preschoolers. Cognition and Emotion, 20(8), 1170–1192. DOI: https://doi.org/10.1080/02699930500405691
Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Okul öncesi eğitim programı. MEB.
O'ralova, R. (2024). Technology for development of communicative competences of preschool children. Development and Innovations in Science, 3(2), 34-37.
Oralovna, B. S. (2023). Tasks of speech development of preschool children. Open Access Repository, 9(3), 339-342.
Özbey, S., & Alisinanoğlu, F. (2009). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60-72 aylık çocukların problem davranışlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 493-517.
Özdaş, F., & Ağasoylu, M. (2021). Öğretmen anlatılarında istenmeyen öğrenci davranışlarının incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(20), 278-294.
Pianta, R. C., La Paro, K. M., & Hamre, B. K. (2008). Classroom assessment scoring system (CLASS). Brookes.
Qudsyi, H., Trimulyaningsih, N., Novitasari, R., & Stueck, M. (2018). Developing module of nonviolent communication among children in Yogyakarta. In The 2nd International Conference on Child-Friendly Education (ICCE.). Surakarta, Indonesia. Universitas Muhammadiyah Surakarta (pp. 149-160).
Rogers, C. R. (1969). Freedom to learn. Charles E. Merril Publishing.
Rosenberg, M. B. (2019). Şiddetsiz iletişim bir yaşam dili (Çev. G. A. Şapçı). Remzi Kitabevi.
Sadık, F. (2006). Öğrencilerin istenmeyen davranışları ve bu davranışlarla baş edilme stratejilerinin öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerine göre incelenmesi ve güvengen disiplin modeli temele alınarak uygulanan eğitim programının öğretmenlerin baş etme stratejilerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
Saltalı, N., & Erbay, F. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin konuşma, dinleme ve empati becerilerinin çocuk sevme davranışı açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 159-174.
Senemoğlu, N. (2018). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Anı Yayıncılık.
Stamatis, P. J. (2017). Communication violence in verbal expressions and nonverbal behavior of preschool and early primary school teachers during teaching process: An observational study. International Journal of Criminology and Sociology, 6, 159-165. DOI: https://doi.org/10.6000/1929-4409.2017.06.16
Stamatis, P. J., & Nikolaou, E. N. (2016). Communication and collaboration between school and family for addressing bullying. International Journal of Criminology and Sociology, 5, 99-104. DOI: https://doi.org/10.6000/1929-4409.2016.05.09
Sugai, G., & Horner, R. (2002). The evolution of discipline practices: School-wide positive behavior supports. Child & Family Behavior Therapy, 24(1-2), 23-50. DOI: https://doi.org/10.1300/J019v24n01_03
Sukatin, S., Chofifah, N., Turiyana, T., Paradise, M. R., Azkia, M., & Ummah, S. N. (2020). Analysis of early childhood emotional development. Golden Age: Scientific Journal of Early Childhood Growth and Development, 5(2), 77-90. DOI: https://doi.org/10.14421/jga.2020.52-05
Suzic, N., Maric, T., & Malesevic, D. (2018). Effects of nonviolent communication training program on elementary school children. Artic Journal, 78(1), 35-62.
Tercan, H., & Demircioğlu, H. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların istenmeyen davranışlarına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(2), 151-177. DOI: https://doi.org/10.21020/husbfd.541788
Thompson, R., & Johnston, S. S. (2017). Examination of social story format on frequency of undesired behaviors. Journal of the American Academy of Special Education Professionals, (Spring-Summer), 83-103.
Tümkaya, S. (2005). Öğretmenlerin sınıf içi disiplin anlayışları ve tükenmişlikle ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 44, 549-568.
Uysal, H., Altun, S. A., & Akgün, E. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların istenmeyen davranışları karşısında uyguladıkları stratejiler. İlköğretim Online, 9(3), 971-979.
Vale, V. M. S. do, & Gaspar, M. F. da F. (2023). Nurturing preschool children’s social skills and reducing behavioral difficulties through teacher practices: The answer of the Incredible Years classroom management programme. Early Education and Development, 35(7), 1536-1553. DOI: https://doi.org/10.1080/10409289.2023.2287953
Valiahmetova, A. N., & Salpykova, I. M. (2016). Pedagogics of nonviolence as means of improvement the effectiveness of interpersonal communication. Global Media Journal, 3(12), 3-12.
Vestal, A., & Jones, N. A. (2004). Peacebuilding and conflict resolution in preschool children. Journal of Research in Childhood Education, 19(2), 131-142. DOI: https://doi.org/10.1080/02568540409595060
Wheatley, M. J. (1994). Leadership and the new science: Learning about organization from an orderly universe. Berrett-Koehler Publishers.
Yavuzer, N. (2000). İletişim ve etkili yaşam kültürü, çocuklarımız için eğitim sohbetleri. Pegem Yayıncılık.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
Zahn-Waxler, C., Cole, P. M., Richardson, D. T., & Friedman, R. J. (1994). Social problem solving in disruptive preschool children: Reactions to hypothetical situations of conflict and distress. Merrill-Palmer Quarterly, 40(1), 98–119.
Zayimoğlu Öztürk, F., Kaya, N., & Durmaz, E. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin görev sürecinde yaşadıkları eğitimsel sorunlar ve çözüm önerileri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 68-94.
Zembat, R. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin okul yöneticisi, meslektaşları ve aileler bağlamında algıladıkları çatışma durumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 204-215.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Devlet Uyanık- Fatma Çağlayan Dinçer
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Sisteme yüklemiş olunan makalenin kapsamı, sunduğu bulgular ve sonucu ve yorumları konusunda Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Sahibi, Editör, Editör Yardımcısı, Hakemler ve Editör Kurulu'nun hiçbir sorumluluk taşımadığını kabul ederim.
Makalenin özgün olduğunu, herhangi bir başka dergiye yayımlanmak üzere gönderilmediği, daha önce yayımlanmadığını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Editörlüğü'ne beyan ederim.
Başlığı belirtilen makalenin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasının 22. maddesi gereğince çoğaltma, 23. maddesi gereğince yayma ve 25. maddesi gereğince her türlü taşıyıcı materyal üzerinde veya elektronik ortamda kamuya iletim haklarını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisine karşılıksız, koşulsuz ve süresiz olarak devredildiği, makale ile ilgili devredilen hakların dilediği zaman, mekan ve koşullarda kullanmaya Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisinin yayıncısı olarak İstanbul Kültür Üniversitesi'nin yetkili kılınacağını onaylarım.
