Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında Kaynaşıklık Üzerine Sistematik Bir Analiz

Özet

Öğretim programlarında öğrenci gelişimini bütüncül bir şekilde ele almayı ve öğrenmelerin transferini sağlayan kaynaşıklık, Türkiye’de henüz yeterince incelenmemiştir. Bu çalışmada 2018 Sosyal Bilgiler dersi öğretim programlarının (SBDÖP) yatay ve dikey kaynaşıklık açısından çözümlenmesi amaçlanmıştır. Doküman analizi türündeki çalışmada, ilgili alanyazından yararlanılarak oluşturulan ve uzman görüşleriyle iyileştirilen kılavuz sorular kullanılmıştır. Bulgular, SBDÖP’nin yatay kaynaşıklık açısından (disiplinlerarası özellik gösterme, aynı sınıf düzeyindeki diğer derslerle ilişkilendirme ve bütünleşme) başarılı olamadığını göstermektedir. Programda disiplinlerarası olma özelliğinin kısmen karşılandığı, diğer derslerle ilişkilerin belirli kazanım/öğrenme alanlarıyla sınırlı kaldığı belirlenmiştir. Dikey kaynaşıklıkta, farklı sınıf düzeylerinde tekrar (devam) eden kazanım, beceri, değer, öğrenme-öğretme ve ölçme değerlendirme yaklaşımı bulunmadığından, sürekliliğin zayıf olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca sınıf seviyesi ilerledikçe üst düzey düşünme becerilerine doğru (çözümleme, yaratma, değerlendirme) ilerleme görülememiş tüm sınıflarda alt düzey bilişsel becerilere odaklanıldığı ortaya çıkmıştır. Kademeler arası kaynaşıklıkta, ilkokuldan ortaokula doğru gidildikçe öğrenme/öğretme yaklaşımında süreklilik sağlanmasa da kavram, beceri ve değerler arasında tutarlılık olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, SBDÖP yatay ve dikey kaynaşıklık açısından güçlendirilmelidir.