Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun Disiplinsel İktidar Süreci Açısından Çözümlenmesi
DOI:
https://doi.org/10.33308/26674874.2024381704Anahtar Kelimeler:
Öğretmenlik- Öğretmenlik Meslek Kanunu- Disiplinsel İktidar Süreçleri- FoucaultÖzet
Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de 2022 yılında çıkarılan Öğretmenlik Meslek Kanunu’nu öğretmenler üzerinde disiplinsel iktidar kurma süreci açısından çözümlemektir. Nitel olarak tasarlanan bu araştırmada, Foucaultcu eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada, Michel Foucault’nun konuya ilişkin görüşleri başlangıç noktası olarak alınarak Öğretmenlik Meslek Kanunu ve ilişkili metinler eleştirel bir analize tabi tutulmuştur. Verilerin toplanmasında dokümantasyon yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan disiplinsel iktidar kavramsallaştırması, Michel Foucault’nun iktidar analizine dayandırılmıştır. Araştırma verileri, hiyerarşik gözetim, normalleştirici yaptırım ve sınav olmak üzere üç tema altında sunulmuştur. Araştırma bulgularına göre, yapılan yasal düzenleme ile iktidarların öğretmenleri disiplinsel iktidar uygulamalarını kullanarak hiyerarşik hale getirilmiş sıkı bir gözetim ağı ile denetim altına alabileceği; normali tanımlayıp bunun dışında kalanı patolojik olarak niteleyebileceği; tüm yaptırımlarını sınav ile bir sonuca bağlayabilecek bir tutum sergileyebileceği sonucuna varılmıştır. İktidar teknikleri aracılığıyla öğretmenlerin davranışları ve düşünceleri üzerinde bir kontrol mekanizması işletilmektedir. Meslek kanunu, barındırdığı birden çok yaptırım ile öğretmenlik mesleğini dönüştürürken iktidarın meslek üzerindeki otoritesini pekiştirdiği önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Oysa yapılan yasal düzenlemeler teknik bilgileri ölçmek yerine öğretim süreçlerinin niteliğine odaklanmalıdır.
İndirmeler
Referanslar
Aday Öğretmenlik ve Öğretmenlik Kariyer Basamakları Yönetmeliği (2022, 12 Mayıs). Resmî Gazete (Sayı: 31833).
Ağın, E. (2022). Michel Foucault'nun çalışmalarında panoptikon, kapatılma ve okul kurumu. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 20(79), 64-82.
Altan, M. Z., & Özmusul, M. (2022). Geleceğin Türkiye’sinde öğretmen refahı: Öğretmenlik meslek kanununun kayıp parçası. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 24-42. DOI: https://doi.org/10.38151/akef.2022.2
Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (A. Tümertekin, Çev.). İthaki.
Anayasa Mahkemesi (2008, 21 Mayıs). Resmî Gazete (Sayı: 27173).
Apple, M. W. (2012). Eğitim ve iktidar (B. Ergin, Çev.) (2.baskı). Kalkedon.
Bourdieu, P. (2015). Pratik nedenler eylem kuramı üzerine (H. U. Tanrıöver, Çev.) (2.baskı). Hil.
Buyruk, H. (2013). Emek süreci kuramı bağlamında öğretmen emeğinin dönüşümüne dair bir çözümleme. Praksis, (33), 61-87.
Buyruk, H. (2015). Öğretmen emeğinin dönüşümü. İletişim.
Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası, (2022). Öğretmenler ÖMK, ücret eşitsizliği ve mesleki ayrımcılığa karşı iş bıraktı. https://egitimsen.org.tr/ogretmenler-omk-ucret-esitsizligi-ve-mesleki-ayrimciliga-karsi-is-birakti/
Eğitim ve Bilim İşgörenleri Sendikası. (2022). İş bırakma eylem kararı. https://www.egitimis.org.tr/files/hukuk/dilekce/63527caa943d4.pdf
Eğitimciler Birliği Sendikası. (2022). Meslek kanununda değişiklik yapılması taleplerine duyarsız kalınmasına karşı eylem kararı aldık. https://www.ebs.org.tr/manset/5691/meslek-kanununda-degisiklik-yapilmasi-taleplerine-duyarsiz-kalinmasina-karsi-eylem-karari-aldik
Evrensel (2022). Öğretmenler ücret eşitsizliği ve mesleki ayrımcılığa karşı iş bıraktı. https://www.evrensel.net/haber/473727/ogretmenler-ucret-esitsizligi-ve-mesleki-ayrimciliga-karsi-is-birakti
Fischer, R. M. B. (2009). Foucault’s challenges to critical theory in education. In M. W. Apple, W. Au & L. A. Gandin (Eds.), The Routledge international handbook of critical education (pp.204-219). Routledge.
Foucault, M. (1992). Hapisanenin doğuşu (M.A. Kılıçbay, Çev.). İmge.
Foucault, M. (2011). Entelektüelin siyasi işlevi (I. Ergüden & O. Akınhay & F. Keskin, Çev.). Ayrıntı.
Foucault, M. (2019). Özne ve iktidar (I. Ergüden & O. Akınhay, Çev.). Ayrıntı.
Gore, J.M. (1995). On the continuity of power relations in pedagogy. International Studies in Sociology of Education, 5(2), 165-188. DOI: https://doi.org/10.1080/0962021950050203
Gore, J.M. (2002, December 2-5). Some certainties in the uncertain world of classroom practice: An outline of a theory of power relations in pedagogy. Annual Conference of the Australian Association for Research in Education, Brisbane. https://www.aare.edu.au/publications/aare-conference-papers/show/3467/some-certainties-in-the-uncertain-world-of-classroom-practice-an-outline-of-a-theory-of-power-relations-in-pedagogy
Gramsci, A. (1986). Hapishane defterleri, seçmeler (K. Somer, Çev.). Onur.
Gül, İ., & Güngör, C. (2022). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1098-1123. DOI: https://doi.org/10.33711/yyuefd.1090770
Haber Global (2022). Kılıçdaroğlu öğretmenlere boykot çağrısını yineledi. https://haberglobal.com.tr/gundem/son-dakika-kilicdaroglu-ogretmenlere-boykot-cagrisini-yineledi-bu-sinava-girerseniz-iflah-olmazsiniz-198243
Hill, D. (2003). Global neo-liberalism, the deformation of education and resistance. Journal for Critical Education Policy Studies, 1(1), 1-32.
Howarth, D., & Grıggs, S. (2016). Discourse analysis, social constructivism and text analysis: A critical overview. In H. Keman and J. Woldendorp (Eds.). Handbook of research methods and applications in political science (pp. 400-419). EdwardElgar. DOI: https://doi.org/10.4337/9781784710828.00036
İş, A., & Birel, F. K. (2022). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin öğretmen görüşleri. Electronic Journal of Social Sciences, 21(84), 1967-1990. DOI: https://doi.org/10.17755/esosder.1141748
Maguire, M. (2002). Globalisation, education policy and the teacher. International Studies in Sociology of Education, 12(3), 261-276. DOI: https://doi.org/10.1080/09620210200200093
Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü (Osman Akınhay-Derya Kömürcü, Çev.). Bilim ve Sanat.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2022a). Uzman öğretmen eğitimlerine ek süre verildi. http://www.meb.gov.tr/uzman-ogretmen-egitimlerine-ek-sure-verildi/haber/27508/tr
Millî Eğitim Bakanlığı. (2022b). Cumhurbaşkanı Erdoğan uzman ve başöğretmen unvanı almaya hak kazanan öğretmen sayılarını açıkladı. https://www.meb.gov.tr/cumhurbaskani-erdogan-uzman-ve-basogretmen-unvani-almaya-hak-kazanan-ogretmen-sayilarini-acikladi/haber/28280/tr
Öğretmenlik Meslek Kanunu. (2022, 14 Şubat). Resmî Gazete (Sayı: 31750).
Özdemir, T. Y., Doğan, A., & Demirkol, M. (2022). Öğretmenlik kariyer basamakları hakkında öğretmen görüşleri. International Journal of Social Science Research, 11(2), 53-67.
Resmî Gazete. (2005, 13 Ağustos). Öğretmenlik kariyer basamaklarında yükselme yönetmeliği (Sayı: 25905).
Rikowski, G. (2000). The battle in Seattle: Its significance for education. Tufnell Press.
Rikowski, G. (2011). Marksist eğitim kuramı ve radikal pedagoji (C. Atay, Çev.). Kalkedon.
Rogers, R. (2011). An introduction to critical discourse analysis in education. Routledge DOI: https://doi.org/10.4324/9780203836149
Toprak, Z. (2014). The transformation of the Turkish education system and the culture of neoliberalism [Unpublished doctoral thesis]. McGill University.
Toran, M. & Toprak, Z. (2022). Re-imagining society and childhood: An analysis of cultural politics of childhood in Turkey. Global Studies of Childhood, 12(4), 359-373. DOI: https://doi.org/10.1177/2043610620958188
Türkiye Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmetleri Kolu Kamu Çalışanları Sendikası. (2022). Öğretmenlik Meslek Kanunu’nda yer alan sınav şartının kaldırılması için Danıştay’a başvurduk. https://turkegitimsen.org.tr/ogretmenlik-meslek-kanununda-yer-alan-sinav-sartinin-kaldirilmasi-icin-danistaya-basvurduk/
Ural, A. (2003). Öğretmenlik paradoksu. M. D. Karslı (Ed.) Öğretmenlik mesleğine giriş alternatif yaklaşım (ss. 57-79) içinde. Öğreti Pegem.
Ural, A. (2020a, Aralık 8-10). Öğretmen rolleri üzerine bir çözümleme. Al-Farabi-Balasaǵun-Abai Uluslararası Forumu. Kazak Ulusal Pedagoji Üniversitesi. (pp. 44-50). Almati, Kazakistan. https://www.academia.edu/45010845/%C3%96%C4%9Fretmen_Rolleri_%C3%9Czerine_Bir_%C3%87%C3%B6z%C3%BCmleme
Ural, A. (2020b). Öğretmen yeterliklerinin araçsallaştırılması üzerine. Tebeşir Mektepli Bülten, 8, 16-16.
Ünal, L. I. (2005a). ‘İktisat İdeolojisi’nin yeniden üretim süreci olarak eğitim. Ekonomik Yaklaşım, 16(57), 35-50. DOI: https://doi.org/10.5455/ey.10533
Ünal, L. I. (2005b). Öğretmen imgesinde neoliberal dönüşüm. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 3(11), 4-15.
Willig, C. (2008). Introducing qualitative research in psychology. McGraw-Hill Education. DOI: https://doi.org/10.4135/9781848607927
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, A., & Korkmaz, N. (2023). Öğretmenlik meslek kanunu ve kariyer basamakları. Eğitim- İş.
Yıldız, A., & Ünlü, D. (2014). Metaforlarla öğretmenliğin dönüşümü. Eleştirel Pedagoji, (35), 13-20.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 1970 Yaşadıkça Eğitim
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Sisteme yüklemiş olunan makalenin kapsamı, sunduğu bulgular ve sonucu ve yorumları konusunda Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Sahibi, Editör, Editör Yardımcısı, Hakemler ve Editör Kurulu'nun hiçbir sorumluluk taşımadığını kabul ederim.
Makalenin özgün olduğunu, herhangi bir başka dergiye yayımlanmak üzere gönderilmediği, daha önce yayımlanmadığını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Editörlüğü'ne beyan ederim.
Başlığı belirtilen makalenin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasının 22. maddesi gereğince çoğaltma, 23. maddesi gereğince yayma ve 25. maddesi gereğince her türlü taşıyıcı materyal üzerinde veya elektronik ortamda kamuya iletim haklarını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisine karşılıksız, koşulsuz ve süresiz olarak devredildiği, makale ile ilgili devredilen hakların dilediği zaman, mekan ve koşullarda kullanmaya Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisinin yayıncısı olarak İstanbul Kültür Üniversitesi'nin yetkili kılınacağını onaylarım.