Temel Çocukluk Çalışmaları Kavramlarının Türkiye Bağlamında Yeniden Ele Alınması: Fail, Yetkin ve Katılımcı Çocuk
DOI:
https://doi.org/10.33308/26674874.2024381686Anahtar Kelimeler:
Çocukluk Çalışmaları- Çocuk Failliği- Çocuk Yetkinliği- Çocuk Katılımı- Çocuk HaklarıÖzet
1990’lı yıllarla birlikte çocukluk çalışmalarının sosyal bilimlerde kendine disiplinler arası bir yer edinmesiyle çocukluğa ve çocuğa dair ilgi giderek artmaktadır. Makalede, temel çocukluk çalışmaları kavramlarının Türkiye bağlamında irdelenerek kavramsal bakış açılarının özellikle eğitim merceğinden genişletilmesi rasyoneliyle Türkiye’deki çocukluk çalışmaları literatürüne katkı sağlamak amacıyla çocuk failliği, çocuk yetkinliği ve çocuk katılımı kavramları ele alınmıştır. Bu kavramların birbirleriyle ve çocukluk çalışmalarının diğer tartışmalarıyla etkileşimlerini göz önünde bulundurarak Türkiye'den akademik ve pratik örnekler global tartışmalarla bağdaştırılmış ve bu kavramsallaştırmalardan inşa edilen çocukluk imajları üzerine tartışmalar yapılmıştır. İçinde yaşadığımız çağın belirsizlikler çağı, ilişkilerin ise daha karmaşık ve birbirine bağlı ya da bağımlı olduğunu varsaydığımızda, bu çalışma çocukluğu tartışmak için başvurulan kavramların değişken ve dinamik yapısını daha anlaşılır kılmaktadır. Bu anlamda, çalışmamız faillik, yetkinlik ve katılım kavramları üzerinden çocuğun gündelik ilişkiler ağı içerisindeki ve toplumdaki konumunu irdeleyerek, bu alanda genişletilmesi ve geliştirilmesi gerektiği düşünülen akademik ve pratik uygulamalar için önerilerde bulunmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Abebe, T. (2019). Reconceptualising children's agency as continuum and interdependence. Social sciences 8(3), 81-96. DOI: https://doi.org/10.3390/socsci8030081
Alanen, L., & Mayall, B. (Eds.). (2001). Conceptualising Child-Adult Relations. Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203467220
Alanen, L., Brooker, L., & Mayall, B. (Ed.). (2015). Childhood with Bourdieu. Palgrave Macmillan. DOI: https://doi.org/10.1057/9781137384744
Alderson, S. (2008). Young children's rights: exploring beliefs, principles and practice (2. Ed.). Jessica Kingsley Publishers.
Birleşmiş Milletler. (1989). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
Bourdieu, S. (1998). Acts of resistance. Against the new myths of our time. Polity Press.
Bozkurt, E. (2016). Okul öncesi çocuklarının duyguları anlama becerileri ile sosyal yetkinlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Charles, A., & Haines, K. (2014). Measuring young people's participation in decision making: What young people say. The International Journal of Children's Rights, 22(3), 641-659. DOI: https://doi.org/10.1163/15718182-55680022
Christensen, P., & James, A. (Ed.). (2000). Research with children: Perspectives and practices (2. Ed.). Falmer Press.
Correia, N., Aguiar, C., & Amaro, F. (2021). Children’s participation in early childhood education: A theoretical overview. Contemporary Issues in Early Childhood, 24(3), 237-370. DOI: https://doi.org/10.1177/1463949120981789
Corsaro, W. A. (1997). The sociology of childhood. SAGE.
Coşgun, G. (2019). Ebeveynlerin çocuk katılımı hakkına yönelik görüşlerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
Court, M. (2017). Sociologie des enfants. La découverte. DOI: https://doi.org/10.3917/dec.court.2017.01
Court, M. (2019). Socialisations Primaires. Constructions du genre et différenciations de classe au cours de l’enfance [Araştırma yönetme akreditasyonu almaya yönelik hazırlanan tez]. l’École des Hautes Études en Sciences Sociales.
Demiral, S. (2020). Çocuklarla evrensel öğrenme: Çevrimiçi çocuklukta özneleşme mekanizmaları. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
Détrez, C., & Perronnet, C. (2020). New avenues to investigate childhood from the perspective of the sociology of culture: A conversation between Christine Détrez and Clémence Perronnet. Youth and Globalization, 2(1), 101-110. DOI: https://doi.org/10.1163/25895745-bja10004
Erbay, E. (2013). Çocukların katılım hakkı üzerine bir Türkiye değerlendirmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 38-54. DOI: https://doi.org/10.17681/hsp.73252
Erdiller-Yatmaz, Z. B., Erdemir, E., & Erbil, F. (2018). Çocuk ve çocukluk: Okulöncesi öğretmen adayları anlatıyor. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 284-312.
Freeman, M. (2007). Why it remains important to take children's rights seriously. The International Journal of Children's Rights, 15(1), 5-23. DOI: https://doi.org/10.1163/092755607X181711
Freeman, M. (2020). A Magna Carta for children? Rethinking children’s rights. Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/9781316591468
Garnier, P. (2015). L’“agency” des enfants. Projet scientifique et politique des “childhood studies” [The “Agency” of Children. The “Childhood Studies” Scientific and Political Project]. Education et Sociétés, 2(36), 159-173. DOI: https://doi.org/10.3917/es.036.0159
Geçgel, H., Kana, F., & Eren, D. (2020). Türkçe eğitiminde dijital yetkinlik kavramının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 886-904. DOI: https://doi.org/10.16916/aded.742352
Hanson, K. (2017). Embracing the past: ‘Been’, ‘being’ and ‘becoming’ children. Childhood (Copenhagen, Denmark), 24(3), 281-285. DOI: https://doi.org/10.1177/0907568217715347
Heywood, C. (2018). A history of childhood (2. Ed.). Polity.
Hutchby, I., & Moran-Ellis, J. (1998). Children and social competence: Arenas of action. Falmer.
James, A. (2009). Agency. J. Qvortrup, W. Corsaro, & M. Honig (Ed.), The Palgrave handbook of childhood studies içinde (ss.34-45). Palgrave Macmillan UK.
James, A., & James, A. (2012). Competence. A. James & A. James (Eds.), Key concepts in childhood studies içinde (ss.29-31). SAGE. DOI: https://doi.org/10.4135/9781526435613
James, A., & Prout, A. (Ed.). (1990). Constructing and reconstructing childhood: Contemporary issues in the sociological study of childhood. Falmer Press.
James, A., Jenks, C., & Prout, A. (1998). Theorizing childhood. Polity Press.
Kamaraj, I., Çelik, B., Köken, C., & Yağbasan, Ş. (2019). Sürdürülebilir kentler için yerel yönetimlerin çocuklara yönelik projelerinde çocuk katılımına yer verme durumlarının incelenmesi: İstanbul ili örneği. Journal of Education, Theory and Practical Research, 5(3), 295-306.
Kındıroğlu, Z. (2018). Ebeveynlerin psikolojik iyi oluş ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile çocukların sosyal yetkinlik ve davranışları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi. DOI: https://doi.org/10.17984/adyuebd.458224
Kokko, A. K., Paananen, M., & Hirsto, L. (2023). Machinic assemblages—The role of school policies in producing children’s sense of agency. Children & Society, 11(1), 1-15. DOI: https://doi.org/10.1111/chso.12736
Kozikoğlu, İ. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları ve çocuk katılım hakkına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 380-405. DOI: https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967201932166
Kumpulainen, K., Krokfors, L., Lipponen, L., Tissari, V., Hilppö, J., & Rajala, A. (2010). Learning bridges: Toward participatory learning environments. Helsinki University Print.
Lahire, B. (2019). Enfances de classe. Seuil.
Le Borgne, C., & Tisdall, E. K. M. (2017). Children’s participation: Questioning competence and competencies? Social Inclusion, 5(3), 122-130. DOI: https://doi.org/10.17645/si.v5i3.986
Leonard, M. (2005). Children, childhood and social capital: Exploring the links. Sociology, 39(4), 605-622. DOI: https://doi.org/10.1177/0038038505052490
Leonard, M. (2016). The sociology of children, childhood and generation SAGE. DOI: https://doi.org/10.4135/9781529714494
Lignier, W., & Pagis, J. (2017). L’enfance de l’ordre. Seuil.
Lundy, L. (2014). The Lundy Model of Child Participation. European Commission. https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/lundy_model_of_participation.pdf
Lundy, L. (2022). Enabling the Meaningful Participation of Children and Young People: The Lundy Model. Queen’s University Belfast. https://www.qub.ac.uk/Research/case-studies/childrens-participation-lundy-model.html?utm_source=timeshighereducation.com&utm_medium=content_hub&utm_campaign=smc_international_mixed_world_class_21_22
Mayall, B. (2002). Towards a sociology for childhood: Thinking from children’s lives. Open University Press.
Mayall, B. (2013). A history of the sociology of childhood. Institute of Education Press.
McMellon, C., & Tisdall, E. K. M. (2020). Children and young people's participation rights: Looking backwards and moving forwards. The International Journal of Children's Rights, 28(1), 157-182. DOI: https://doi.org/10.1163/15718182-02801002
Moran-Ellis, J. (2013). Children as social actors, agency, and social competence: Sociological reflections for early childhood. Neue praxis, 43(4), 323-338.
Moran-Ellis, J., & Tisdall, E. K. M. (2019). The relevance of ‘competence’ for enhancing or limiting children’s participation: Unpicking conceptual confusion. Global Studies of Childhood, 9(3), 212-223. DOI: https://doi.org/10.1177/2043610619860995
Oswell, D. (2013). The agency of children: From family to global human rights. Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139033312
Oswell, D. (2016). Re-aligning children’s agency and re-socialising children in childhood studies. F. Esser, M. S. Baader, T. Betz, & B. Hungerland (Ed.), Reconceptualising agency and childhood: New perspectives in childhood studies içinde (ss.33-44). Routledge.
Oswell, D. (2020). Agency. D. T. Cook (Ed.), The SAGE encyclopedia of children and childhood studies içinde (ss.1473-1474). SAGE.
Percy-Smith, B. (2018). Participation as learning for change in everyday spaces: Enhancing meaning and effectiveness using action research. C. Baraldi & T. Cockburn (Eds.), Theorising childhood: Citizenship, rights and participation içinde (ss.159-186). Palgrave Macmillan. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-72673-1_8
Percy-Smith, B., & Thomas, N. (2010). Conclusion: Emerging themes and new directions. B. Percy-Smith & N. Thomas (Eds.), A handbook of children and young people's participation perspectives from theory and practice içinde (ss.356-366). Routledge.
Polat, B. D., Alkan Ersoy, Ö., & Toran, M. (2017). Çocuk katılımı farkındalık ölçeği (ÇKFÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 186-215. DOI: https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720171241
Prout, A. (Ed.). (2005). The future of childhood. Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203323113
Qvortrup, J. (2005). Varieties of childhood. J. Qvortrup (Ed.), Studies in modern childhood. Society, agency, culture içinde (ss.1-20). Palgrave Macmillan UK. DOI: https://doi.org/10.1057/9780230504929_1
Qvortrup, J., Corsaro, W., & Honig, M. (Ed.). (2009). The Palgrave handbook of childhood studies. Palgrave Macmillan UK. DOI: https://doi.org/10.1057/9780230274686
Şahin, S., & Polat, O. (2012). Türkiye’de ve dünyadaki gelişmiş ülkelerde çocuk katılım hakkı algısının ve uygulamalarının karşılaştırılması. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 275-282.
Spyrou, S. (2018). Disclosing childhoods. Palgrave Macmillan UK. DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-47904-4
Spyrou, S. (2020). Children as future-makers. Childhood, 27(1), 3-7. DOI: https://doi.org/10.1177/0907568219884142
Tisdall, E. K. M. (2015). Children and young people’s participation: A critical consideration of Article 12. W. Vandenhole, E. Desmet, D. Reynaert, & S. Lembrechts (Eds.), Routledge international handbook of children’s rights studies içinde (ss.185-200). Routledge.
Tisdall, E. K. M. (2016). Participation, rights and ‘participatory’ methods. A. Farrell, S. L. Kagan, & E. K. M. Tisdall (Eds.), The SAGE handbook of early childhood research içinde (ss.73-87). SAGE. DOI: https://doi.org/10.4135/9781473920859.n5
Tisdall, E. K. M. (2018). Challenging competency and capacity?:Due weight to children’s views in family law proceedings. The International Journal of Children's Rights, 26(1), 159-182. DOI: https://doi.org/10.1163/15718182-02601003
Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). 2023-2028 Çocuk Hakları Strateji Belgesi ve Eylem Planı. https://www.aile.gov.tr/chgm/yayinlar/2023-2028-c-ocuk-haklari-strateji-belgesi-ve-eylem-plani/
Tüzün, I., & Sarıışık, Y. (2015). Türkiye’de okullarda çocuk katılımı durum analizi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Verhellen, E. (2015). The convention on the rights of the child: Reflections from a historical, social policy and educational perspective. W. Vandenhole, E. Desmet, D. Reynaert, & S. Lembrechts (Eds.), Routledge international handbook of children’s rights studies içinde (ss.43-59). Routledge.
Wyness, M. (2015). Childhood. John Wiley & Sons.
Wyness, M. (2018). Children’s participation: Definitions, narratives and disputes. C. Baraldi & T. Cockburn (Eds.), Theorising childhood citizenship, rights and participation içinde (ss.53-72). Springer International Publishing. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-72673-1_3
Xiang, J., & Fu, Z. (2022). Children’s key competencies: An introduction to its theoretical constructs, impact, and formation through the comprehensive practical activity curriculum. International Dialogues on Education, 8(1/2), 131-150.
Yilmaz Erten, A. (2022). Des socialisations multiples aux capacités d’actions limitées: Une étude sur les enfants dans les spectacles scolaires en Turquie [Yayınlanmamış doktora tezi]. École normale supérieure.
Yılmaz, A. (2021). Discussions on the research perspectives and the children’s agency in sociology of childhood with relation to child actors. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 24(2), 442-449. DOI: https://doi.org/10.18490/sosars.927280
Yüksel, B., & Yazıcı, Z. (2019). Öğretmen adaylarının çocuk katılım hakkına ilişkin farkındalıklarının değerlendirilmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 457-477. DOI: https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967201932169
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Yaşadıkça Eğitim
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Sisteme yüklemiş olunan makalenin kapsamı, sunduğu bulgular ve sonucu ve yorumları konusunda Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Sahibi, Editör, Editör Yardımcısı, Hakemler ve Editör Kurulu'nun hiçbir sorumluluk taşımadığını kabul ederim.
Makalenin özgün olduğunu, herhangi bir başka dergiye yayımlanmak üzere gönderilmediği, daha önce yayımlanmadığını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Editörlüğü'ne beyan ederim.
Başlığı belirtilen makalenin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasının 22. maddesi gereğince çoğaltma, 23. maddesi gereğince yayma ve 25. maddesi gereğince her türlü taşıyıcı materyal üzerinde veya elektronik ortamda kamuya iletim haklarını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisine karşılıksız, koşulsuz ve süresiz olarak devredildiği, makale ile ilgili devredilen hakların dilediği zaman, mekan ve koşullarda kullanmaya Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisinin yayıncısı olarak İstanbul Kültür Üniversitesi'nin yetkili kılınacağını onaylarım.
