Parkinson hastalarının yaşadığı psikososyal zorlukların değerlendirilmesi: Niteliksel bir çalışma

Özet

Amaç: Son yıllarda Parkinson hastalığından kaynaklanan ölüm ve sakatlık oranları giderek artmaktadır. Bu nitel çalışmayla Parkinson hastalarının tanılarına karşı duygusal tepkileri, aile ve sosyal çevreden gelen destek ve tepkiler, Parkinson’un günlük yaşamlarına etkileri ve hastaların başa çıkma deneyimlerinin derinlemesine görüşmeler ile ortaya konması amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma niteliksel tipte bir araştırma olup tanımlayıcı fenomenolojik yaklaşım kullanılarak yarı-yapılandırılmış soru rehberi ile derinlemesine görüşme yöntemi uygulanmıştır. Katılımcılar çalışmaya İstanbul’da bir kamu hastanesi nöroloji polikliniğine başvuran Parkinson tanılı yetişkinlerden seçilmiş ve gönüllülük esasıyla çalışmaya dahil edilmişlerdir. Yapılan görüşmelerin kayıtları transkript haline getirilmiş, ardından görüşmeleri yapan araştırmacılar tarafından tematik içerik analizi yapılarak kod listesi oluşturulmuştur. Kodlamalar tamamlandıktan sonra elde edilen kodlara göre alt temalar ve ana temalar oluşturulmuştur. Bulgular: Araştırmaya katılan dokuz kişiden beşi kadın, dördü erkektir. Çalışmada dört ana tema yer almaktadır: Parkinson Tanısı ve Duygusal Tepkiler, Aile ve Sosyal Çevreden Tepkiler ve Kabul Edilme Deneyimleri, Parkinson’un Günlük Yaşama Etkileri ve İşlevselliği Sürdürme, Parkinson Hastalığıyla Başa Çıkma. Katılımcılar Parkinson tanısı aldıktan sonra üzüntü, kaygı, mahcubiyet, yakıştıramama, umursamazlık gibi duygular yaşadıklarını belirtmişlerdir. Bazı katılımcılar sosyal çevre ve aile fertlerinden olumsuz tepkiler aldıklarını ve dışlanma yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Hastalığın ilerleyen evrelerinde fiziksel aktivitelerde yaşanan zorlukların günlük yaşamı kısıtladığını dile getirmişlerdir. Bazı katılımcılar çevresine mahkûm olduklarını ve yakınlarına yük olduklarını hissettiklerini, bazıları ise utandıkları ve kendilerine yakıştıramadıkları için hastalıklarını sosyal çevreden sakladıklarını belirtmiştir. Sonuç: Sonuç olarak katılımcıların tanı aldıktan sonra üzüntü ve kaygı yaşadıkları, sosyal çevre ve aile fertlerinden olumsuz tepkiler aldıkları ve dışlandıkları görülmüştür. Parkinson hastalarının sıkıntılarını sayısal olarak ölçebilen ve ölçekler geliştiren niceliksel çalışmalar önerilebilir.