Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yerel Tarih Kullanımına İlişkin Öğretmen Tutum ve Görüşleri
DOI:
https://doi.org/10.33308/26674874.2025392836Anahtar Kelimeler:
Sosyal Bilgiler- Yerel Tarih- Tutum- Öğretmen GörüşleriÖzet
Araştırmanın amacı, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Rize il merkezi ve ilçelerinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenlerinin yerel tarih kullanımına dair tutum ve görüşlerini tespit etmektir. Karma desen yaklaşımıyla tasarlanan çalışmada hem nitel hem de nicel yöntemler kullanılmıştır. Nicel veriler, öğretmenlerin yerel tarihin sosyal bilgiler öğretiminde kullanımına yönelik tutum ölçeği aracılığıyla; nitel veriler ise öğretmen görüşme formu ile toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde aritmetik ortalama, standart sapma, çarpıklık-basıklık değerleri, t-testi, Levene testi, Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi ve Post Hoc analizleri uygulanmıştır. Nitel analizde ise içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmanın nicel sonuçları, sosyal bilgiler derslerinde yerel tarih kullanımıyla ilgili öğretmen tutumlarının cinsiyet, eğitim durumu ve mesleki deneyim süresine göre farklılık gösterdiğini; ancak yaş ve öğrenim seviyesi açısından anlamlı bir fark olmadığını ortaya koymuştur. Nitel bulgular ise sosyal bilgiler öğretmenlerinin yerel tarih öğretiminde, okul içi ve okul dışı uygulamalarında; belgesel hazırlama, gazete çıkarma, sunum, pano hazırlama, sözlü tarih, soy ağacı oluşturma, öykü ve şiir yazma, yerli malı tanıtımı, sergi düzenleme ve eğitsel oyunlar gibi faaliyetleri tercih ettiklerini göstermiştir. Araştırmada yerel tarihin bireylere ve topluma sağladığı katkılar vurgulanmış, öğretmenlerin en fazla zorluklar kategorisinde görüş bildirdiği belirlenmiştir. Öğretmenler, yerel tarih öğretiminde yerel kaynakların kullanılmasının ve bu kaynakların sınıf içi etkinliklerde ve araştırmalarda daha fazla yer almasının teşvik edilmesi gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca yerel tarih öğretiminde en önemli mekanların başında askeri mekanların yer aldığını ifade etmiştir.
İndirmeler
Referanslar
Aktekin, S. (2010). Ortaöğretim tarih eğitiminde yerel tarihin yeri ve önemi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 6 (1), 86-105.
Arslan, İ. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde yerel tarih konularının kullanımına ilişkin öğretmen tutumları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Üniversitesi.
Avcı Akçalı, A., & Aslan, E. (2007). Yerel tarih ve tarih öğretimindeki rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 80-88.
Avcı Akçalı, A., & Aslan, E. (2013). Tarih derslerinin yerel tarihe ve kaynaklarına dayalı etkinlikler aracılığıyla işlenmesinin öğrencilerin derse yönelik tutumlarına etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 141-174. DOI: https://doi.org/10.14520/adyusbd.644
Avcı Akçalı, A., & Aslan, E. (2016). Tarih öğretiminde yerel tarih kullanımının akademik başarıya ve tarihsel düşünme becerilerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 375-397.
Avcı, G., & Gümüş, N. (2019). Sınıf dışı eğitim etkinliklerine yönelik öğrenci görüşleri. Turkish Studies- Educational Sciences, 14(3), 351-377. DOI: https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.22855
Aydın, B. (2019). T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi milli mücadele konularının işlenmesinde öğretmenlerin yerel tarih kapsamında Tokat’a yer verme durumları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Barton, K. C., & Levstik, L. S. (2004). Teaching history for the common good (1st Ed.). Lawrence Erlbaum Associates. DOI: https://doi.org/10.4324/9781410610508
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Pegem Akademi.
Chartofili, A., & Fokides, E. (2019). Teaching local history, culture, traditions, and customs using digital games: preliminary results from a case study in the island of nisyros. Open Journal for Educational Research, 3(2), 81-94. DOI: https://doi.org/10.32591/coas.ojer.0302.04081c
Creswell, J. W. (2003). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (2th ed.). Sage Publications.
Creswell, J., & Plano Clark, V. L. (2011). Designing and conducting mixed methods research. Sage Publications.
Çamlı, D. (2023). Sosyal bilgilerde bir yerel tarih uygulaması: Niğde örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
Dağ, M. (2018). Sosyal bilgiler derslerinde yerel tarih konuları ve yaklaşımları (1968-2015). Journal of History School, 11, XXXIV, 893-932. DOI: https://doi.org/10.14225/Joh1270
Demircioğlu, İ. H., & Demircioğlu, E. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel çevrenin kullanımı. A. Şimşek & S. Kaymakcı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 99-111). Pegem Akademi.
Dere, İ., & Kolit, Ş. (2021, Mayıs 21–24). Sosyal bilgiler derslerinde yerel tarih konularının öğretimine ilişkin öğretmenlerin deneyimleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi–5 (ss. 268–269). https://www.icoess.com/upload/b5d843f9-d98a-466c-bff3-9a16ba5d0741.pdf
Dere, İ., & Uysal, A. H. (2019). Bastığın toprakları tanımak: lise öğrencilerinin yerel tarih projesi. Turkish History Education Journal, 8(2), 450-475. DOI: https://doi.org/10.17497/tuhed.584240
Dursun, İ. (2017). Yerel tarih öğretimi: Mudurnu örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Er, A., & Bayındır, N. (2015). Sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine ilişkin öğretmen unsuru ile fiziki koşullar ve materyal hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 88-103. DOI: https://doi.org/10.29065/usakead.232407
Göç, N. (2008). Yerel tarih konularının sosyal bilgiler dersinde uygulanması: karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Günal, H., & Kaya, R. (2023). Yerel tarih etkinliklerinin sosyal bilgiler öğretmen adayları üzerindeki etkilerine yönelik bir durum çalışması. Turkish History Education Journal, 12(2), 136-156. DOI: https://doi.org/10.17497/tuhed.1369327
Hales, A. (2018). The local in history: personal and community history and its impact on identity. Education 3-13, 46(6), 671–684. DOI: https://doi.org/10.1080/03004279.2018.1483802
Hawkey, K. (1995). History teaching and the council of Europe. Teaching History, 78, 17-19.
Işık, H. (2002). Yerel tarih konularının sosyal bilgiler (6. sınıf) programı tarih üniteleri ile ilişkilendirilmesine yönelik bir uygulama: Pasinler örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
Işık, H. (2008). İlköğretimde tarih konularının yerel tarih ile ilişkilendirilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 290-310.
Işık, H. (2010). Tarih öğretimi ve yerel tarih. M. Safran, (Ed.), Tarih nasıl öğretilir tarih öğretmenleri için özel öğretim yöntemleri içinde (ss. 209-2019). Yeni İnsan Yayınevi.
Johnson, R. B., & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: a research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26. DOI: https://doi.org/10.3102/0013189X033007014
Kahveci, S., & Aktın, K. (2024). Tarih öğretmenlerinin perspektifinden sosyal bilgiler eğitiminde tarih öğretimine ilişkin sorunlar. Turkish History Education Journal, 13(1), 170-198. DOI: https://doi.org/10.17497/tuhed.1455909
Kaya, R., & Güven, A. (2012). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde tarih konularının işlenişi ve tarihin değeri ile ilgili görüşleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (2), 675-691.
Levstik, L. S., & Barton K. C. (2005). Doing history ınvestigating with children in elementary and middle schools. Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781410613387
Metin, B., & Oran, M. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders içi yerel tarih konusundaki faaliyetleri uşak ili örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 204-216. DOI: https://doi.org/10.12780/UUSBD223
Miles, M., & Huberman, A. (1994). Qualitative data data analtsisanaltsis (2th ed.). Sage Publications.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). MEB.
Özçakır, G. (2023). Sosyal bilgiler derslerinde yerel tarih konularının kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri: Kdz. Ereğli örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
Özer. E. (2012). Sosyal bilgiler dersinde yerel ve sözlü tarih etkinliklerinin programlanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Konya Üniversitesi.
Öztaşçı, C. A. (2017). Yerel tarih öğretim yöntemini sosyal bilgiler dersinde uygulamaya koymak: bir eylem araştırması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
Öztaşçı, C. A., Kabapınar, Y., & Tuncel, G. (2020). Yerel tarih öğretim yöntemini sosyal bilgiler dersinde kullanmak: yanıbaşında olan geçmişi görmek ve duyumsamak. Turkish History Education Journal, 9(1), 66-88. DOI: https://doi.org/10.17497/tuhed.669015
Öztürk, C. (2007). Küreselleşme ve bilgi çağında sosyal bilgiler öğretimi. A. Oktay & P. Ö. Unutkan (Ed.), İlköğretimde alan öğretimi içinde (ss. 101-142). Morpa Kültür Yayınları.
Seixas, P. (1996). Conceptualizing the growth of historical understanding. In D. R. Olson, & N. Torrance (Eds.), The handbook of education and human development (pp. 765-783). Blackwell Publishers Ltd.
Seixas, P., & Morton, T. (2013). The big six: Historical thinking concepts. Nelson Education.
Selanik Ay, T., & Deveci, H. (2011). Sosyal bilgiler dersinde yerel toplum çalışmalarından yararlanma: bir eylem araştırması. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 83-115.
Tatar, N., & Bağrıyanık, K. B. (2012). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin okul dışı eğitime yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 11(4), 883-896.
Tavakol, M., & Dennick, R. (2011). Making sense of cronbach’s alpha. International Journal of Medical Education, 2, 53-55. DOI: https://doi.org/10.5116/ijme.4dfb.8dfd
van Hover, S., Hicks, D., & Dack, H. (2016). From source to evidence? teachers’ use of historical sources in their classrooms. The Social Studies, 107(6), 209–217. DOI: https://doi.org/10.1080/00377996.2016.1214903
Yeşilbursa, C. C. (2011). Sosyal bilgilerde miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa karşı tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 9. baskı). Seçkin Yayınları.
Yıldız, Ö. (2003). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çağdaş çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 181-190.
Yılmaz, K., & Kaya, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih algısı ve tarih öğretimine pedagojik yaklaşımları. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 73-95.
Yılmaz, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde yerel tarih ögelerinin kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşlerinin belirlenmesi: Trabzon örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Nilay Yeniay- Ayşe Seyhan

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Sisteme yüklemiş olunan makalenin kapsamı, sunduğu bulgular ve sonucu ve yorumları konusunda Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Sahibi, Editör, Editör Yardımcısı, Hakemler ve Editör Kurulu'nun hiçbir sorumluluk taşımadığını kabul ederim.
Makalenin özgün olduğunu, herhangi bir başka dergiye yayımlanmak üzere gönderilmediği, daha önce yayımlanmadığını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Editörlüğü'ne beyan ederim.
Başlığı belirtilen makalenin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasının 22. maddesi gereğince çoğaltma, 23. maddesi gereğince yayma ve 25. maddesi gereğince her türlü taşıyıcı materyal üzerinde veya elektronik ortamda kamuya iletim haklarını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisine karşılıksız, koşulsuz ve süresiz olarak devredildiği, makale ile ilgili devredilen hakların dilediği zaman, mekan ve koşullarda kullanmaya Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisinin yayıncısı olarak İstanbul Kültür Üniversitesi'nin yetkili kılınacağını onaylarım.