Türkiye’de İlk ve Orta Öğretimde Özel Gereksinimli Öğrencilere Yönelik Eğitim Politikalarının İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.33308/26674874.2021351232Anahtar Kelimeler:
Politika- Eğitim Politikası- Özel Gereksinimli BireyÖzet
Temel hak ve eşitlikler ilkesinden yola çıkıldığında eğitim politikalarının, toplumdaki her birey için kapsayıcı nitelikte olması gerekmektedir. Bu noktada eğitim politikası bileşenlerinin engeli olan ya da olmayan herkes için hak gözeten, buna uygun hedeflerle düzenlenmiş olan ve uygulamaya konulabilen özellikler göstermesi önemlidir. İçerik analizi ile gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı, Türkiye’de halen yürürlükte olan ilk ve orta öğretim düzeyindeki eğitim politikasının özel gereksinimli bireylere ilişkin yaklaşımlarını ortaya koymak ve değerlendirmektir. Çalışmada Türkiye’de ilk ve orta öğretimde özel gereksinimli bireylere yönelik olan ve halen yürürlükte bulunan eğitim politikası belgeleri incelenmiş ve yorumlanmıştır. Bu belgeler; T.C. 1982 Anayasası, Eğitim Yasaları, Kararnameler, Yönetmelik ve Yönergeler, Kalkınma Planları, Milli Eğitim Şuraları ve eğitim çalıştaylarıdır. Çalışmanın sonuçları, özel gereksinimli bireylerin Türkiye eğitim politikalarında yeterince ele alındığına, ancak uygulamaya geçme konusunda çalışmalar ve modellemeler yapılması gerektiğine işaret etmektedir. Çalışma sonunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur.
İndirmeler
Referanslar
Akçamete, G., Büyükkarakaya, H. S., Bayraklı, H. ve Yıldırım, E. S. (2012). Eğitim politikalarının yansımaları: Genel ve özel eğitim. Journal of Educational Sciences & Practices, 11(22), 191-208.
Aktel, M. and Erten, Ş. (2017). Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin engellilik alanına yaklaşımı: Hükümet programları üzerinden bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 165-177.
Bağcı, E. (2011). Avrupa Birliği'ne üyelik sürecinde Türkiye'de yaşam boyu eğitim politikaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 139-173.
Başbakkal, Z. and Bilsin, E. (2014). Dünyada ve Türkiye'de engelli çocuklar. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 30(2), 65-78.
Cansever, B. A. (2009). Avrupa Birliği eğitim politikaları ve Türkiye’nin bu politikalara uyum sürecinin değerlendirilmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 1(1), 222-232.
Demir, A. (2015). Türkiye’nin AB’ye uyum sürecinde engellilerin değişen konumu. Sosyoloji Dergisi, 31, 59-83.
Durmuş, A. (2018). Millî Eğitim Şûraları ve öğretim programlarında özel yetenekli çocukların eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 47(Özel Sayı 1), 445-448.
Engelliler Hakkında Kanun (2005, 7 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 25868). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf
Engelsiz Yaşama Derneği. (2020). Sayılarla Dünya’da ve Türkiye’de engellilik. Erişim adresi: ey-der.com/ana-sayfa/turkiye-ve-dunyada-engelliler
Eriş, S. (2006). 1961-1987 yılları arasında gerçekleştirilen Milli Eğitim Şuraları ve alınan kararların uygulamaları. (Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya). Erişim adresi: http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/8168/189408.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Ertuğrul, B. Ö. (2019). Türkiye’de 1990-2019 yılları arasında uygulanan okul öncesi eğitim politikalarının değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/21698/Burcu%20%c3%96zkanl%c4%b1%20Ertu%c4%9frul%20YL.pdf?sequence=2&isAllowed=y
Gül, S. S., Cantürk, D. S. ve Gül, H. (2016). Türkiye'de engellilik politikalarında paradigma değişimi: Muhtaç sakattan ihtiyaç sahibi bireye geçiş. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, CİEP Özel Sayısı, 785-794.
Kanun Hükmünde Kararname. (2020, 9 Nisan). Vikipedi içinde. Erişim adresi (29 Haziran 2020): https://tr.wikipedia.org/wiki/Kanun_h%C3%BCkm%C3%BCnde_kararname
Kılıç, Z. ve Güven, S. (2017). Türk Milli Eğitim Şûralarında alınan kararların incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53), 588-599. DOI: https://doi.org/10.17719/jisr.20175334147
Milletlerarası Sözleşme. (2009, 14 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 15137). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714-1.htm
Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. (2014, 26 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 29072). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140726-4.htm
Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (2011, 14 Eylül). Resmi Gazete (Sayı: KHK/652). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/09/20110914-1.htm
Milli Eğitim Temel Kanunu. (1973, 14 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 14574). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14574.pdf
Meşe, İ. (2014). Engelliliği açıklayan sosyal model nedir?. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(33), 79-92. DOI: https://doi.org/10.21560/spcd.17773
Montviloff, V. (1990). National information policies. A handbook on the formulation, approval, implementation and operation of a national policy on information. Erişim adresi: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000086995
Özdem, G. (2015). Türkiye'de eğitim politikaları alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi (1989-2014). Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(3), 631-646. DOI: https://doi.org/10.21547/jss.256758
Özel Eğitim Hizmetleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (1997, 6 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 23011). Erişim adresi: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararname.pdf
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. (2018, 7 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 30471). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
Sağlam, M., Özüdoğru, F. ve Çıray, F. (2011). Avrupa Birliği eğitim politikaları ve Türk eğitim sistemine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 87‐109.
T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2012). Engellilerin haklarına ilişkin sözleşme ve ihtiyari protokolü konusunda parlamenterlere yönelik el kitabı. Erişim adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/media/5608/parlamenterlere-yonelik-el-kitabii.pdf
T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2019). Erişkinler için engellilik ve çocuklar için özel gereksinim değerlendirmesi hakkında yönetmeliklerin uygulanması hakkında genelge. Erişim adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/eyhgm/mevzuat/ulusal-mevzuat/genelgeler/eriskinler-icin-engellilik-ve-cocuklar-icin-ozel-gereksinim-degerlendirmesi-hakkinda-yonetmeliklerin-uygulanmasi-hakkinda-genelge/
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). 11. Kalkınma Planı (2019-2023). Erişim adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf
T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2015). Onuncu kalkınma planı. Özürlülere Sunulan Hizmetlerin Etkinleştirilmesi Çalışma Raporu, Ankara. Erişim adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/10_OzurlulereSunulanHizmetlerinEtkinlestirilmesiCalismaGurubuRaporu-1.pdf
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (1982). XI. Millî eğitim şurası. Erişim adresi: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29165200_11_sura.pdf
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (1988). XII. Millî eğitim şurası. Erişim adresi: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29165252_12_sura.pdf
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2005). Engelliler hakkında kanun. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf .
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). 17. Milli Eğitim Şurası (Raporlar, görüşmeler ve kararlar). Ankara: MEB Yayınları.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2010a). Özel eğitim okullarında özel eğitim hizmetleri uygulamalarının değerlendirilmesi (görme, işitme, ortopedik ve eğitilebilir zihinsel engelliler ilköğretim okulları örneği). Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. Ankara. Erişim adresi: http://e-sertifika.gov.tr/earged/earged/Ozel_eg_ok_ozel_eg_hizm_uygu_deg.pdf
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010b). 18. Şura kararları. Erişim adresi: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/10095332_19_sura.pdf
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2014). 19. Şura kararları. Erişim adresi: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/10095332_19_sura.pdf
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Eğitim teknolojileri zirvesi. Erişim adresi: https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/56792586/Fatih_Projesi_ETZ-2017.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2019a). Millî Eğitim istatistikleri örgün eğitim 2018/2019. Erişim adresi: http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/30102730_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2018_2019.pdf
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2019b). 2019–2023 Stratejik planı. Erişim adresi: http://www.meb.gov.tr/stratejik_plan/
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı (2020a). Eğitim Bilişim Ağı (EBA). Erişim adresi: http://www.eba.gov.tr/
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı (2020b). FATİH Projesi. Erişim adresi: http://fatihprojesi.meb.gov.tr/index.html#about
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim ve Eğitim Kanunu. (2020). 222 sayılı ilköğretim ve eğitim kanunu. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.222.pdf
Terzi, Ç. (2005). Uyum sürecinde Türkiye eğitim politikalarının Avrupa Birliği eğitim politikaları doğrultusunda değerlendirilmesi (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Türkiye Cumhuriyeti. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Erişim adresi: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
Türkiye Engelsiz Bilişim Platformu. (2013). FATİH Projesi engelliler çalıştayı raporu. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Gonca_Telli_Yamamoto/publication/289980228_Fatih_Projesi_Gelecegin_Egitimi_Calistay_Raporu/links/5693d1fc08ae820ff07288b2/Fatih-Projesi-Gelecegin-Egitimi-Calistay-Raporu.pdf?origin=publication_detail
Uluğ, F. (1985). Açıklamalı eğitim yönetimi sözlüğü. Ankara: TODAİE
UNDP Türkiye (2020). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. Erişim adresi: https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals.html
UNESCO Küresel Eğitim İzleme Raporu. (2020). UNESCO Küresel Eğitim İzleme Raporu ve Türkiye Analizi. Erişim adresi: https://www.egitimreformugirisimi.org/yayin/unesco-kuresel-egitim-izleme-raporu-ve-turkiye-analizi/
UNICEF. (2019). Türkiye-UNICEF Ülke İşbirliği Programı 2019 Yıllık Raporu. Erişim adresi: https://www.unicef.org/turkey/media/10451/file/UNICEF%202019%20Yıllık%20Faaliyet%20Raporu.pdf
Usta, M. E. (2015). Siyasi parti programlarına göre eğitim politikaları. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 5(13), 55-73.
Üçler, C. (2006). 1988-2005 yılları arasında gerçekleştirilen Milli Eğitim Şuraları ve alınan kararların uygulamaları. (Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya). Erişim adresi: http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/8218/189411.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Vural, S., Yücesoy, Ş. ve Ünlü, E. (2003). Türkiye'de özel gereksinimli bireylere yönelik hizmetlerin yasal yapılanmasında Avrupa Birliği'ne uyum çabalarının yansımaları. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 141-158.
Yamamoto, G. T. (2014). FATİH Projesi engelliler çalıştayı raporu. Erişim adresi: https://okan.edu.tr/uploads/news/fatih-projesi-engelliler-calistay-raporu yayinlandi/fatih_calistay_rapor.pdf
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, B. (2004). Türkiye’de eğitim politikası ve kütüphane. Türk Kütüphaneciler Derneği: Ankara.
Yılmaz, B. ve Dalkıran, Ö. (2012). Türkiye’nin bilim-teknoloji politikalarında kütüphane kurumuna yaklaşım. Bilgi Dünyası, 13(1), 57-81. DOI: https://doi.org/10.15612/BD.2012.168
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2021 Yaşadıkça Eğitim
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Sisteme yüklemiş olunan makalenin kapsamı, sunduğu bulgular ve sonucu ve yorumları konusunda Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Sahibi, Editör, Editör Yardımcısı, Hakemler ve Editör Kurulu'nun hiçbir sorumluluk taşımadığını kabul ederim.
Makalenin özgün olduğunu, herhangi bir başka dergiye yayımlanmak üzere gönderilmediği, daha önce yayımlanmadığını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisi Editörlüğü'ne beyan ederim.
Başlığı belirtilen makalenin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasının 22. maddesi gereğince çoğaltma, 23. maddesi gereğince yayma ve 25. maddesi gereğince her türlü taşıyıcı materyal üzerinde veya elektronik ortamda kamuya iletim haklarını Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisine karşılıksız, koşulsuz ve süresiz olarak devredildiği, makale ile ilgili devredilen hakların dilediği zaman, mekan ve koşullarda kullanmaya Yaşadıkça Eğitim [YE] dergisinin yayıncısı olarak İstanbul Kültür Üniversitesi'nin yetkili kılınacağını onaylarım.
